Pergamum: Een nieuwe naam!

De derde brief wordt geadresseerd aan Pergamum. Pergamum was rond het begin van onze jaartelling een zeer belangrijke stad. Het was het centrum van de hellenistische (Griekse) cultuur. Het was hier dat in 29 v.Chr. de keizerverering werd ingevoerd. Het centrum van de stad, de Acropolis, hoog op een heuvel, was de plaats voor vele tempels voor goden en godinnen. Het altaar van Zeus dat daar stond was een beroemde offerplaats. Ook was er een belangrijke medische kliniek, het Asclepeion, gewijd aan Asclepius, de god van de geneeskunde. Daarnaast waren er tempels gewijd aan verschillende Romeinse keizers. Van al deze afgodentempels komt de opmerking in (2:13), waar de stad een “troon van de satan” wordt genoemd.

“… de engel van de gemeente in Pergamus: Dit zegt Hij Die het tweesnijdende, scherpe zwaard heeft:“

In elk “Schrijf aan” vinden we een echo van de beschrijving uit hoofdstuk 1. In dit geval sluit de introductie aan bij de aanzegging van de consequentie van ongehoorzaamheid (zie “Raadgevingen” verderop). Het “tweesnijdende, scherpe zwaard” komt (1:16) uit de mond van Jezus. Vergelijk ook teksten uit Jesaja 11:4 en 49:2. Het beeld hangt samen met het oordeel dat Jezus over deze gemeente spreekt, en is ook een toespeling op de macht van het Romeinse rijk die door een zwaard werd gesymboliseerd. Met andere woorden: de macht ligt bij Jezus, niet bij de Romeinen!

“… en weet waar u woont, namelijk waar de troon van de satan is. U houdt vast aan Mijn Naam, en u hebt het geloof in Mij niet verloochend, zelfs niet in de dagen van Antipas, mijn trouwe getuige, die gedood werd bij u, waar de satan woont.”

De gemeente wordt hier geprezen om haar bereidheid om tegen verdrukkingen in anders te durven zijn. De Antipas waar hier van wordt gesproken, is om het leven gebracht. Het staat niet vast dat christenvervolgingen al waren uitgebroken, dus waarschijnlijk zal het hier om een lynchpartij gaan door fanatieke aanhangers van een bepaald godheid. 

Terzijde: hoe actueel is dit. Zojuist las ik over de brute moord op 15 christenen in Nigeria door de fanatieke Boko Haram. Laten we toch vooral bidden voor de nabestaanden, dat zij vasthouden aan Zijn Naam en het geloof niet verloochenen!

“Maar Ik heb enkele dingen tegen u, namelijk dat u daar mensen hebt die zich houden aan de leer van Bileam, die Balak leerde voor de Israëlieten een struikelblok neer te leggen, opdat zij afgodenoffers zouden eten en hoererij bedrijven. Zo hebt u er ook die zich houden aan de leer van de Nikolaïeten en dat haat Ik.”

In de gemeente waren groepen die zich met dwaalleringen bezighielden. Het verwijt is niet alleen aan die groeperingen, maar ook aan de rest van de gemeente gericht. Zij tolereerden deze mensen immers in haar midden! Beide genoemde groeperingen waren Gnostische stromingen die het materiële volkomen onbelangrijk vonden. Deze splitsing van de realiteit in een materiële en een geestelijke waarheid is een typisch Grieks denkpatroon, dat in dit opzicht staat tegenover het Hebreeuwse en Bijbelse denken. Het Bijbels beeld is dat van één goddelijke Waarheid. Je ziet hier wat er van komt als je van het Bijbelse denken gaat afwijken en, omdat je streeft naar het geestelijke, het materiële volkomen onbelangrijk vindt. Volgelingen van deze twee stromingen gingen daar zo ver in dat zij alles deden wat God verboden had. Allerlei uitspattingen en orgiën vonden plaats, en werden door hen aangeprezen. Het materiële was voor hen immers niet meer belangrijk?

De kern van de dwaalleer is dat men opperde dat men heel goed zowel God kon dienen als – tegelijkertijd – deze afgoden. Uiteraard is dit niet waar, het is een rechtstreekse overtreding van zowel het eerste als ook van het tweede gebod. Onbegrijpelijk dat een christengemeente dit in haar midden tolereert!

“Bekeer u. En zo niet, dan kom Ik spoedig bij u en zal Ik tegen hen oorlog voeren met het zwaard van Mijn mond.”

De oproep is heel duidelijk: “Bekeer u“! Stop ermee, keer terug tot de Weg en de Waarheid! Als gezegd, de gehele gemeente moet zich bekeren omdat men deze leer in hun midden had getolereerd. Zo moet haar laksheid en ’tolerante’ houding laten varen, omdat haar integriteit in het geding is. Zo niet, dan zal de Heer zelf “tegen hen oorlog voeren“, dat is, tegen deze Nikolaïeten.

“…, laat hij horen wat de Geest tegen de gemeenten zegt.”

Zie de brief aan Smyrna.

“Aan wie overwint, zal Ik van het verborgen manna te eten geven, en Ik zal hem een witte steen geven met op die steen een nieuwe naam geschreven, die niemand kent dan wie hem ontvangt.”