Na de groei van de pinksterbeweging tot aan eind jaren ’50, en de verdere uitbreiding naar de Pinkstergemeenten, onstonden er later ook ontsporingen op het geestelijk erf. Deze staan bekend als de Tweede golf (de charismatische beweging) en de Derde golf (onder andere de “Toronto Blessing”).
Lees hieronder meer.
De tweede golf
De tweede golf is een verzamelnaam voor (het ontstaan van) de charismatische beweging. Vaak worden de charismatische beweging en de pinksterbeweging in één adem genoemd. Ook zelf heb ik altijd gedacht dat de charismatische stroming uit de pinksterbeweging was voortgekomen, maar dat is niet terecht. Waar de pinksterbeweging een zelfstandige beweging met eigen gemeentes is, is de charismatische stroming een beweging die is gestart binnen de traditionele kerken.
Gelijkenissen en verschillen
Inhoudelijk zijn er gelijkenissen, bijvoorbeeld in de nadruk op persoonlijk geloof. Er zijn echter ook verschillen. Mensen binnen de charismatische beweging zoeken actief naar manifestaties van en ervaringen door de (gaven van de) Heilige Geest. De pinksterbeweging erkent ook deze invloed en de uitingen van de Heilige Geest, maar dan als vrucht van een persoonlijk geloofsleven.
Voormannen
Begonnen in 1960 de episcopaalse kerk bij Dennis Bennet, een episcopale priester, ging het door tijdens de jaren ’60 en ’70 in de anglicaanse, lutherse en rooms-katholieke kerken. Internationaal was David du Plessis, afkomstig uit de pinksterbeweging, van grote invloed.
Denominaties
Veel mensen uit de charismatische stroming binnen de traditionele kerken hebben in die tijd hun eigen kerk verlaten om over te stappen naar eigen opgerichte denominaties.
De derde golf
Rond de jaren ’80 deed zich een verandering voor binnen de theologie van (een deel van) de charismatisch beweging. De Assemblies of God(de grootste organisatie van pinkstergemeenten wereldwijd) hebben deze beweging als ketterij gekenmerkt. Binnen de derde golf vinden we twee belangrijke stromingen:
Woord van Geloof-theologie
De Woord van Geloof Theologie heeft haar wortels bij E.W. Kenyon (1868-1948). Bekende uitspraak van hem is: “what I confess, I possess”. Zijn volgeling Kenneth Hagin (1917-2003) wordt na Kenyon vaak gerefereerd als ‘vader’ van de Woord van Geloof-beweging. Zijn bekendste uitspraak: “Zeg het, doe het, ontvang het, vertel het”. Een samenvatting van de punten staat hieronder, zie verder de link hierboven.
Kleine goden
Voorman Kenneth Copeland leert dat ‘we God niet in ons hebben, maar dat we God zijn’. God zou de mens namelijk hebben gemaakt als ‘exact duplicaat van God’.
Voorspoed
Volgens deze leer, ook welvaartsevangelie genoemd, behoort financiële rijkdom ook bij de verzoening. Als basis hiervoor wordt onder andere 2 Korinthe 8:9 gebruikt. Critici menen dat deze interpretatie niet in lijn is met de leer van het Nieuwe Testament.
Het positieve belijden
Het belijden is een centraal element in de Woord van Geloof-leer. God heeft het heelal geschapen door zijn gesproken woord. Mensen beschikken volgens deze leer over die zelfde kracht (ze zijn immers ‘exacte duplicaten van God’. Door een bijbeltekst te citeren denken zij dus dingen te kunnen laten gebeuren. Geloof is dan dus ook een kracht. Ook negatieve belijdenissen kunnen volgens deze leer leiden tot negatieve gebeurtenissen. Dit onderdeel van de leer is gebaseerd op een letterlijke interpretatie van Spreuken 19:21.
Voorbeelden in Nederland
In sommige (pinkster-) charismatische kringen is deze leer – of zijn delen ervan – terug te vinden. Met name de voorspoed-leer of welvaartsevangelie en het positief belijden komen hierbij voor.
Met name de organisatie TRIN uit Harderwijk en de charismatische Eurospirit conferentie zijn voorbeelden van deze leer in Nederland.
Een andere invloed binnen deze beweging wordt gevormd door het optreden van Joseph Prince uit Singapore. Zijn invloed is in Nederland redelijk beperkt, en voornamelijk te vinden onder jongeren vanuit de Jong en Vrij-gemeente(n).
Toronto Blessing
Begin jaren ’90 was er een opwekkingsbeweging die de Toronto Blessing wordt genoemd. Deze begon in de Vineyard Airport Church in Toronto. In deze beweging wordt de nadruk gelegd op manifestaties bij de uitstorting van de Heilige Geest en op de ‘openbaring van het vaderhart van God’.
Uitingen
De beweging is vooral bekend geworden vanwege de uitingen, met extatische en lichamelijke manifestaties. Te denken valt hierbij aan vallen en schudden, blaffen en knorren ‘in de Geest’. Van Peter Helms is bekend dat hij, eenmaal terug in Nederland, de gelovigen probeerde rijp te maken voor het ‘lachen in de Geest’ en tot het maken van dierengeluiden.
Voorbeelden in Nederland
Na bezoeken aan Toronto zijn er gemeenten geweest die deze leer hebben overgenomen. Een voorbeeld wordt gevormd door de Berea-beweging.
Discussies over de Toronto Blessing hebben in veel gemeenten tot scheuringen geleid – om die reden wordt de beweging ook wel de Toronto Scheuring geneomd.
Ook is hieruit een nieuw kerkgenootschap ontstaan, Partners in Harvest (PIH) met verschillende gemeenten in Nederland. In deze gemeenten ontstond veel openheid voor ‘nieuwe dingen van de Heilige Geest’ onder andere het zogeheten ‘soaken’. Kritiek op dit gebruik verwijst naar New-Age praktijken.