De laatste tijd horen we veel over ‘mindfulness’, wat is dat eigenlijk? Een zoektocht leert waar mindfulness vandaan komt.
Wat is mindfulness en wat is de bron?
Mindfulness of achtzaamheid is een uitdrukking die afkomstig is uit het angelsaksisch taalgebruik, waarvan de oorsprong in het boeddhisme ligt.
Het is een onderdeel van het zogenaamde achtvoudige pad (in Pali en Sanskriet: atthangika magga) en heet dan sati in Pali of als smṛti in Sanskriet. Het wordt al duizenden jaren toegepast door aanhangers van allerlei vormen van boeddhisme. Deze achtzaamheidstraining vipassana wordt beschouwd als specifiek Boeddhistisch en voert de beoefenaar tot de visie en kennis van het bestaan zoals dit werkelijk is.
Verder vinden we dat mindfulness verwijst naar:
- een vorm van meditatie waarin men zich op een niet-reactieve manier bewust is van de fysieke en geestelijke sensaties en situaties van het moment (“Een zachtmoedige relatie aangaan met wat er zich nu aanbiedt”): bewuste aandacht.
- een levenshouding die zich kenmerkt door acceptatie van onvermijdelijke negatieve en positieve ervaringen: aanvaarding.
- juiste indachtigheid of bewustzijn in de Boeddhistische leer.
Mindfulness wordt gepresenteerd als een weg om los te komen van het ‘zelf’, zodat bevrijding uit de cirkel van wedergeboorte (reïncarnatie) mogelijk is, zodat men tot het einddoel kan komen, het nirwana, gekenmerkt door een gedoofde hunkering en verzoening met het bestaan zoals het is, inclusief de eigen beperkingen.
Mindfulness richt zich niet-oordelend, niet-reagerend en aanvaardend op de werkelijkheid die nu om ons heen is. In het Boeddhisme is het loskomen van het denken een ultiem doel, om tot begrip van de werkelijkheid te kunnen komen. Mindfulness is daarbij een hulpmiddel waarmee mensen zich van hun gedachten kunnen ontdoen.
Nu is het zo dat, hoewel de term mindfulness verbonden is aan het Boeddhisme, er ook zeer oude christelijke mystieke tradities zijn die vergelijkbare (meditatie-)technieken lijken te hanteren en in de aanvangsfasen ook vergelijkbare ervaringen beschrijven. Vipassana training is echter een specifiek Boeddhistische meditatie techniek, waarvan de uiteindelijke verworvenheden niet in andere tekstboeken voorkomen.
Veel van de mystiek die uit het christendom voortkomt is een zoeken waarin niet de Here Jezus centraal staat, maar veeleer een soort verlichting, een openbaring door zich te ontledigen.
Bijbels Licht
Laten we nu eens kijken wat Gods Woord hier over te zeggen heeft.
Niet-reactief, niet reageren
Gods Woord leert ons juist om betrokken op de naaste in het leven te staan, en om handelend in de wereld te staan, lees maar mee in Gen.1:28 “En God zegende hen en God zeide tot hen: Weest vruchtbaar en wordt talrijk; vervult de aarde en onderwerpt haar, heerst over de vissen der zee en over het gevogelte des hemels en over al het gedierte, dat op de aarde kruipt“.
Aanvaarden
Zowel negatieve als positieve ervaringen zouden moeten worden aanvaard. Dat is niet wat Gods Woord zegt. Integendeel, we moeten ons er tegen verzetten. “Uw tegenpartij, de duivel, gaat rond als een brullende leeuw, zoekende wie hij zal verslinden. Wederstaat hem, vast in het geloof …” (1Petr.5:8,9).
Boeddhistische leer
Naar ik aanneem behoef ik hier niet te veel woorden aan vuil te maken. Er wordt ons op verschillende plaatsen in Gods Woord voorgehouden dat we ons niet met afgodendienst mogen bezighouden.
Loskomen van het ‘zelf’?
Gods Woord leert ons niet om los te komen van ons ‘zelf’, maar om volledig onszelf te worden zoals Hij ons heeft bedoeld. Het boeddhistisch loskomen van het ‘zelf’ houdt in alle verlangens en hunkeringen los te laten. Dat is niet wat God met ons voorheeft. Wij mogen ons uitstrekken naar wat voor ons ligt! (Fil.3:14).
Wat dan wel?
Het doel van christelijke spiritualiteit is gelijkvormigheid met Jezus. We hebben ons te “richten op de dingen die boven zijn” (Kol.3:2). Er wordt geen passiviteit van ons verwacht, maar juist dat wij onderscheid maken tussen goed en kwaad, tussen Licht en duisternis. We richten ons daarbij niet op ‘het niets’ of op ‘niet denken’, maar op de leiding van de Heilige Geest!
De Bijbelse weg is ook niet neutraal, maar doelgericht, via heiliging (“zonder welke niemand de Here zal zien“, Hebr.12:14) en reiniging naar volmaaktheid (“gij dan zult volmaakt zijn, gelijk uw hemelse Vader volmaakt is“, Mat.5:48).
De Bijbelse weg probeert het denken niet te ontstijgen, maar roept ons op ons denken te hervormen: “wordt hervormd door de vernieuwing van uw denken” (Rom.12:2).
Conclusie
Als christenen dienen we ons verre te houden van de boeddhistische afgodsleer, waar naar mijn mening mindfulness toe behoort.
Het zijn listen van satan om de heiligen te misleiden. Zijn rijk van duisternis is overwonnen, D-day is geweest, maar V-day moet nog komen! We leven in een wereld die onder zijn verderfelijke invloed is en God Woord roept ons op tot waakzaamheid en geestelijke strijd!
“Wij hebben niet te worstelen tegen bloed en vlees, maar tegen de overheden, tegen de machten, tegen de wereldbeheersers dezer duisternis, tegen de boze geesten in de hemelse gewesten – Wordt nuchter en waakzaam. Uw tegenpartij, de duivel, gaat rond als een brullende leeuw, zoekende wie hij zal verslinden” (Efe.6:12, 1Petr.5:8).
Verdere informatie
Zie voor meer informatie deze pagina van Wikipedia en deze pagina van het Centrum voor Pastorale Counseling.
Dank je wel voor jullie voorstudie. Ik hou mij hier verre van.
Duidelijk en leerzaam stuk.
Dank je wel. verhelderend.